Te wyjątkowej urody lasy kryją niezwykle cenne przyrodniczo obszary. Wśród nich szczególną rolę zajmują torfowiska i lasy bagienne.  Niepospolite walory tych lasów chronione są w aż 9 rezerwatach przyrody, w tym niektórych utworzonych już w 1916 roku. Większość powierzchni Lasów Mirachowskich włączona została do europejskiej sieci obszarów Natura 2000, za sprawą Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków „Lasy Mirachowskie" obejmującej prawie cały kompleks leśny oraz trzem Specjalnym Obszarom Ochrony Siedlisk.

Fot. 1. Lasy Mirachowskie z lotu ptaka fot. Nadleśnictwo Kartuzy

Miłośnikom przyrody oraz spacerów Nadleśnictwo Kartuzy proponuje wędrówkę po niezwykle urokliwym zakątku Lasów Mirachowskich. Główna trasa spaceru o długości 5,8 km wiedzie pętlą otaczającą Jezioro Lubygość po bardzo zróżnicowanym wysokościowo i niebywale atrakcyjnym krajobrazowo terenie. Można wybrać także alternatywny wariant – do Diabelskiego Kamienia nad Jeziorem Kamiennym. Ta wersja wymaga jednak większej wytrwałości, gdyż tutaj długość trasy wynosi 3,3 km w jedną stronę. Wędrując drogami i ścieżkami ukrytymi pośród różnogatunkowych lasów napotkać można wiele przyrodniczych ciekawostek, jak również zetknąć się z historią okolicznych terenów. Pagórkowaty teren jest bardzo urokliwy, a z uwagi na rosnące tu na znacznym obszarze buczyny jego oblicze zmienia się o każdej porze roku.
Jako pomoc w orientacji w czasie wędrówki ustawiono na trasach kamienie kierunkowe – umieszczone na nich informacje ułatwią poruszanie się po terenie. Dla wygody spacerujących na trasie przechadzki znajdują się drewniane ławki.

Fot. 2. Kamień kierunkowy na trasie spaceru fot. Nadleśnictwo Kartuzy

KRÓTKI PRZEWODNIK PO TRASIE SPACERU
Wędrówkę rozpoczynamy na miejscu postoju pojazdów w sąsiedztwie leśniczówki Mirachowo (ul. Do leśniczówki 8). Przed rozpoczęciem marszu proponujemy poświęcić chwilę na przyjrzenie się zabudowaniom LEŚNICZÓWKI MIRACHOWO. Obecny budynek powstał w 1870 roku staraniem administracji pruskiej, choć wzmianka o siedzibie Podleśnictwa Mirachowo pojawia się już na planie leśnego rewiru Mirachowo z 1805 roku. Podleśniczy z Mirachowa wymieniony został również w katastrze fryderycjańskim z 1772 roku. Oprócz leśniczówki w skład osady wchodzą obecnie budynki gospodarcze – stajnia ze stodołą oraz wozownia z drewutnią. Przez dziesiątki lat, wraz z sąsiadującymi gruntami rolnymi, pozwalały one leśniczemu na prowadzenie gospodarki rolnej na własny użytek, co, obok pracy zawodowej, przez długi czas stanowiło jego źródło utrzymania. Wzdłuż dojazdu na parking przed leśniczówką rosną trzy okazy jesionów. Drzewa te są coraz rzadszym widokiem w krajobrazie naszego kraju z uwagi na, zawleczoną najprawdopodobniej z Azji, chorobę grzybową, która dziesiątkuje obecnie w szybkim tempie jesiony. Również drzewa tutaj rosnące zdradzają objawy choroby – zamierające gałęzie. Naprzeciwko leśniczówki, przy ścianie lasu, napotykamy na pomnik przyrody – imponujących rozmiarów ponad 150-letni ŚWIERK POSPOLITY o obwodzie pnia 3,8 metra.

Fot. 3. Leśniczówka Mirachowo fot. Nadleśnictwo Kartuzy

Na spacer wyruszamy kierując się z miejsca postoju pojazdów drogą tłuczniową na północ. Odcinek, którym będziemy się poruszać przez najbliższe około 850 metrów stanowi fragment dojazdu pożarowego, to znaczy kluczowej drogi dla prowadzenia ewentualnej akcji gaszenia pożaru w okolicznych lasach. Dlatego też na drzewach napotykamy oznakowanie z  numerem dojazdu - czerwoną jedenastkę na białym tle. Przypominamy jednocześnie, że wjazd do lasu samochodem lub innym pojazdem silnikowym jest zabroniony. Stąd też te pojazdy bezwzględnie należy pozostawić na miejscu postoju.

Fot. 4. Trasa wędrówki, zarazem dojazd pożarowy fot. Nadleśnictwo Kartuzy

Zaraz po rozpoczęciu wędrówki napotykamy pierwszy kamień kierunkowy. Zawarte na nim informacje pozawalają zorientować się nam co do odległości do najważniejszych atrakcji spaceru. Kierując się zamieszczonymi wskazaniami idziemy dalej prosto. Po prawej stronie mijamy Stację Turystyczną „Lubygość", która będzie końcowym punktem naszej wycieczki, stąd też kilka słów o tym miejscu znaleźć można na końcu opisu. Po przejściu około 250 metrów od punktu początkowego docieramy do brukowanego odcinka drogi. Nawierzchnię tę położono jeszcze w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Ostrymi zakrętami bruk prowadzi nas w dół. Schodząc warto zwrócić uwagę na znajdujące się po lewej stronie dość głębokie i niezwykle urokliwe obniżenie terenu. Tam po roztopach oraz po intensywnych deszczach licznymi meandrami płynie potok prowadzący nadmiar wody z dużego torfowiskowego rezerwatu przyrody „Kurze Grzędy" położonego za asfaltową szosą prowadzącą do Kamienicy Królewskiej. Wnikliwy obserwator z pewnością nie przegapi na tym odcinku modrzewia rosnącego po lewej stronie tuż przy drodze, który oplatany jest przez wspinający się po jego pniu bluszcz pospolity – gatunek do niedawna objęty ochroną. Zwracającą uwagę rośliną jest również występujący na skraju drogi skrzyp leśny.
Idąc po bruku docieramy do miejsca ustawienia tablicy informującej o tym, że rozpoczyna się teren REZERWATU PRZYRODY „LUBYGOŚĆ".  Od tego punktu rozciąga się on z prawej strony trasy naszej wędrówki. O przebiegu jego granicy, tak jak o przebiegu granic pozostałych rezerwatów przyrody na terenie Nadleśnictwa Kartuzy, zawiadamiają zielone poziome paski namalowane na drzewach. Schodząc dalej docieramy do rozwidlenia dróg. W tym miejscu wkroczymy na teren rezerwatu. Powołany został on już w 1962 roku celem ochrony lasów bukowych oraz jednego z najpiękniejszych jezior Pojezierza Kaszubskiego. Rezerwat obejmuje obszar blisko 70 hektarów i w jego skład  wchodzą mniej więcej centralnie położone Jezioro Lubygość oraz otaczające je lasy porastające strome zbocza doliny rynnowej, w tym fragmenty w wieku ok. 200 lat. Bogactwem rezerwatu są zbiorowiska roślinne, zarówno leśne, jak i zbiorowiska łąkowe, a także 16 zbiorowisk ściśle związanych z jeziorem. Na obszarze rezerwatu zidentyfikowano 34 gatunki roślin objętych ochroną częściową (w większości mchów). Rezerwat zachwyca bogactwem porostów, wśród których znajduje się 10 gatunków chronionych, w tym 5 ściśle. Na terenie rezerwatu odnotowano pierwsze stanowisko szarka śluzowatego na Pomorzu Gdańskim. Spośród zwierząt spotykanych na terenie rezerwatu 66 gatunków jest objętych ochroną ścisłą (w tym 57 gatunków ptaków), a 20 częściową. Dość szczegółowych informacji na temat rezerwatu dostarcza tablica znajdująca się w miejscu, do którego dotarliśmy. Nie należy zapominać, że po terenie rezerwatów można poruszać się wyłącznie specjalnie wyznaczonymi do tego drogami. W przypadku rezerwatów „Lubygość" oraz „Żurawie Błota" drogi te pokrywają się z opisywaną trasą wędrówki.

Fot. 5. Tablica informująca o rezerwacie przyrody i oznaczenie jego granicy na drzewie fot. Nadleśnictwo Kartuzy

Dalszy kierunek marszu wskazuje nam oznakowanie na kamieniu umieszczonym na rozwidleniu dróg w miejscu, gdzie się znajdujemy. Bazując na jego wskazaniach, jak również oznaczeniach umieszczonych na pozostałych kamieniach ustawionych na trasie wycieczki można również przebyć spacer w odwrotną stronę. Dlatego też, jeśli zależy nam na szybszym dotarciu do punktu widokowego Szczelina Lechicka musimy skręcić w lewo. W tym miejscu, bowiem kończy się wspólny odcinek początkowej i końcowej części spaceru wokół Jeziora Lubygość.
Trzymając się jednak pierwotnie założonego kierunku wędrówki idziemy na prawo i schodzimy dalej brukowaną drogą. Po lewej stronie mijamy fragment około 180-LETNIEGO STARODRZEWU z imponującymi bukami, sosnami i dębami rosnącymi na stromej skarpie. Zza drzew prześwituje tafla jeziora, w kierunku którego zmierzamy. Na niektórych drzewach można zaobserwować, wywieszone przez leśników, budki służące nietoperzom jako miejsca schronienia w sezonie wiosenno-letnim. Urządzenia takie doskonale uzupełniają deficyt naturalnych kryjówek dla tych pożytecznych stworzeń. Do tej pory opracowano szereg typów skrzynek dla nietoperzy. Do budowy niektórych z nich wykorzystuje się nawet trocinobetonu. W tym miejscu możemy zaobserwować zarówno takie schrony, jak i te tradycyjnie wykonane z drewna. Być może i dzięki obecności tych urządzeń na terenie rezerwatu odnotowano występowanie aż pięciu gatunków nietoperzy. 

Fot. 6. Schron dla nietoperzy fot. Nadleśnictwo Kartuzy

Po około 220 metrach marszu w dół i pozostawieniu za plecami kilku znacznych rozmiarów, obcych przyrodniczo temu miejscu, mieszańców topól docieramy do bardzo atrakcyjnego krajobrazowo miejsca – wschodniego brzegu JEZIORA LUBYGOŚĆ. Z tego punktu można obserwować jego wyjątkową malowniczość wyróżniającą je spośród jezior Pojezierza Kaszubskiego. Stojąc „u stóp" rozłożystego buka możemy zobaczyć długą i wąską taflę jeziora z unoszącymi się na niej liśćmi roślin wodnych, otoczoną nadbrzeżnymi lasami łęgowymi i olsami wśród stromych zboczy porośniętych buczynami i lasami bukowo-dębowymi. Ujmująca cisza i spokój jakie charakteryzują to miejsce z pewnością odpowiada gniazdującym w rezerwacie ptakom, wśród których warto wspomnieć o samotniku oraz gągole – kaczce lęgnącej się w dziuplach. 

Fot.7. Jezioro Lubygość fot. Nadleśnictwo Kartuzy

Rosnący w tym punkcie charakterystyczny CZTEROPIENNY ROZŁOŻYSTY BUK znalazł swe miejsce na kartach legendy zatytułowanej „W mirachowskiej puszczy" umieszczonej w zbiorze legend kaszubskich zebranych przez Janusza Mamelskiego. Buk ten, zgodnie z podaniem, rośnie w miejscu, w którym w ramiona swego ukochanego padła zlękniona córka rybaka Miracha. Jej odzwierciedleniem była olcha ciasno rosnąca pośród pni buka. Niestety od około 15 lat już nie istniejąca. Jednym świadectwem jej uprzedniego życia są dziś niewielkie pozostałości pnia pomiędzy kłodami buka.

Fot. 8. Wielopienny buk u brzegów Jeziora Lubygość fot. Nadleśnictwo Kartuzy

Z miejsca, do którego dotarliśmy odchodzi oznaczona trasa do Diabelskiego Kamienia nad Jeziorem Kamiennym. Idąc w tym kierunku należy skręcić w prawo, zgodnie z informacjami zawartymi na kamieniu, i podejść pod górę szeroką drogą.
My natomiast udajemy się w lewo i idziemy dalej wygodną dosyć szeroką dawną drogą utworzoną na stromym stoku nadjeziornym. Tutaj mamy okazję podziwiać, rosnące z obydwóch stron trasy, blisko 200-letnie buki i dęby o imponujących rozmiarach. Po pokonaniu około 230 metrów docieramy do GROT MIRACHOWSKICH. Pochodzenie tych osobliwości geomorfologicznych jest półnaturalne. Groty powstały w miejscu, gdzie jeszcze przed utworzeniem rezerwatu na przełomie lat 50 i 60 wydobywano żwir. Tym sposobem odsłonięto ławicę zlepieńca żwirowego, którego górne warstwy stanowiły jednolitą płytę wspierającą się na kolumnach. Luźny żwir wysypał się spośród kolumn na skutek erozji na dno starej żwirowni. W ten sposób powstały znane w obecnej formie groty. Z uwagi na własne bezpieczeństwo nie wolno przekraczać ustawionej w pobliżu grot drewnianej barierki.

Fot. 9. Grota Mirachowska I fot. Nadleśnictwo Kartuzy

Trasa naszej wędrówki wiedzie dalej wzdłuż jeziora dalszym odcinkiem tej samej drogi, również  w dużej mierze pośród wiekowych, bo 170 – 200 letnich drzew. Po przemierzeniu około 600 metrów dochodzimy do kamienia kierunkowego posadowionego u stóp dorodnego buka. Korzystając ze wskazówki skręcamy w prawo i wspinamy się około 100 metrów stromym podejściem wiodącym skrajem jaru wyżłobionego przez płynące wody. W tym miejscu gliniaste podłoże jest często bardzo śliskie, szczególnie w okresie od jesieni do wiosny, a także latem po opadach deszczu. Tutaj koniecznie należy zachować szczególną ostrożność i, w miarę potrzeby, korzystać z przygotowanej barierki.

Fot. 10. Strome podejście od Jeziora Lubygość do bunkra „Ptasia Wola" fot. Nadleśnictwo Kartuzy

Mapa zagospodarowania turystycznego